XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU PHÁT TRIỂN CỦA TỈNH LÂM ĐỒNG

XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU PHÁT TRIỂN CỦA TỈNH LÂM ĐỒNG

 

                                                                Th.S Liễu Văn Bảo

                                           Giảng viên Trường Chính trị tỉnh Lâm Đồng

 

Tóm tắt: Đội ngũ trí thức là nguồn lực quan trọng và đặc biệt quan trọng trong Cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật, trong sự nghệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước nói chung và tỉnh Lâm Đồng nói riêng, nhất là trong Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, cách mạng công nghệ số, tạo nên sức mạnh trong việc hoạch định và triển khai chiến lược phát triển tỉnh Lâm Đồng. Vấn đề đặt ra là: để phát huy vai trò, tăng cường sự đóng góp của đội ngũ trí thức, cần đánh giá đúng thực trạng và đề xuất các giải pháp để xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh Lâm Đồng thời gian tới.

Từ khóa: Đội ngũ trí thức; Lâm Đồng.

1. Đặt vấn đề

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm và có nhiều chủ trương, giải pháp, cơ chế, chính sách để xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam. Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X ban hành Nghị quyết số 27-NQ/TW “về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Nghị quyết đề ra mục tiêu: “Đến năm 2020 xây dựng đội ngũ trí thức lớn mạnh, đạt chất lượng cao, số lượng và cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, từng bước tiến lên ngang tầm với trình độ của trí thức các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới”. Sau khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 27- NQ/TW (của khoá X) “về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước” (gọi tắt là Nghị quyết 27-NQ/TW), Tỉnh uỷ Lâm Đồng đã tổ chức triển khai học tập, quán triệt nội dung Nghị quyết đến đội ngũ cán bộ chủ chốt trong toàn tỉnh; để triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 27-NQ/TW, Tỉnh uỷ đã ban hành Chương trình hành động số 66-CTr/TU ngày 24/10/2008; Nghị quyết số 17-NQ/TU  ngày 20/10/2008 “về đào tạo, nâng cao và phát triển nguồn nhân lực tỉnh Lâm Đồng đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020”; Nghị quyết 09-NQ/TU ngày 18/4/2017 của Tỉnh uỷ “về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giai đoạn 2017-2020 định hướng đến năm 2025”.

Uỷ ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng ban hành: Quyết định số 3159/QĐ-UBND ngày 24/11/2008 về việc ban hành đề án đào tạo, nâng cao và phát triển nguồn nhân lực tỉnh Lâm Đồng đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020; Quyết định số 15/QĐ-UBND ngày 20/3/2009 về việc quy định chế độ trợ cấp và tiền thưởng đối với cán bộ, công chức, viên chức đi học trong nước; Quyết định số 2450/QĐ-UBND ngày 31/10/2011 phê duyệt danh sách 

Việc học tập, quán triệt Nghị quyết được triển khai khá nghiêm túc; qua đó nhận thức của cán bộ, đảng viên các cấp, các ngành, đặc biệt là đội ngũ trí thức đã được nâng lên; ý thức đầy đủ hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đối với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội gắn với phát triển nền kinh tế tri thức; là yếu tố cơ bản để tạo đột phá trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của toàn xã hội. Uỷ ban nhân dân tỉnh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các ban, ngành đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp việc thực hiện củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chức hội liên quan đến đội ngũ trí thức. Thông qua sự điều hoà phối hợp giữa Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật, Hội Văn học - Nghệ thuật, các hội chuyên ngành và các chi hội trực thuộc, đội ngũ trí thức có điều kiện để phát huy vai trò của mình trong công tác nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và sáng tạo nghệ thuật.

2. Thực trạng xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức tỉnh Lâm Đồng

Trong thời gian qua, đội ngũ trí thức Lâm Đồng gia tăng cả về số lượng và chất lượng, đã có những bước phát triển và đóng góp to lớn trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước cũng như địa phương. Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật đã trở thành tổ chức giữ vai trò nòng cốt trong việc tập hợp, đoàn kết và động viên đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ tham gia tích cực giải quyết các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng lòng yêu nước, trách nhiệm công dân và tính tích cực xã hội đối với các hội viên, tạo dựng môi trường tốt để đoàn kết đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ.

Tích cực tham mưu, đề xuất với cấp ủy, chính quyền những vấn đề lớn về chủ trương, đường lối, chính sách; chủ động đẩy mạnh hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, góp phần củng cố các luận cứ khoa học đối với những chương trình, đề án, dự án lớn trước khi cấp có thẩm quyền quyết định. Có nhiều đóng góp trong việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức khoa học - công nghệ cho các tầng lớp nhân dân, góp phần xã hội hoá công tác giáo dục - đào tạo, nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng thiết thực, phát triển khoa học - công nghệ, chăm sóc sức khoẻ, nâng cao đời sống nhân dân, bảo vệ môi trường, xoá đói, giảm nghèo; là lực lượng quan trọng thúc đẩy phong trào nhân dân sáng tạo, áp dụng có hiệu quả những tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất, đời 

sống cũng như trong việc tổ chức các Giải thưởng khoa học công nghệ, Hội thi sáng tạo kỹ thuật; đã chú trọng việc tôn vinh các tập thể, cá nhân tiêu biểu có nhiều đóng góp về khoa học - công nghệ.

Đội ngũ trí thức của tỉnh và của các cơ quan Trung ương đóng trên địa bàn tỉnh là lực lượng chủ chốt, đi đầu trong các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội... Nhìn một cách tổng thể, đội ngũ trí thức Lâm Đồng đã có những bước phát triển và đóng góp to lớn trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước cũng như địa phương. Sự đóng góp được thể hiện cụ thể trên các mặt chủ yếu sau đây:

- Bộ phận trí thức là cán bộ, công chức, viên chức gia tăng về số lượng và chất lượng; cán bộ, công chức, viên chức làm lãnh đạo, quản lý đã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm và khả năng, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, hiệu quả quản lý Nhà nước. Đa số các quyết sách lớn của tỉnh đã phát huy tác dụng tốt, giải quyết được căn bản những vấn đề thực tiễn của đời sống xã hội.

- Trí thức làm việc trong các doanh nghiệp tư nhân góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, lực lượng trí thức đã có những đóng góp quan trọng. Trong đó có nhiều trí thức làm việc trong các doanh nghiệp tiêu biểu của tỉnh, một số người đã từng bước khắc phục khó khăn, cải tiến quy trình, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, chất lượng sản phẩm, khẳng định thương hiệu; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đóng góp không nhỏ cho ngân sách Nhà nước. Trong lĩnh vực nông nghiệp, đội ngũ trí thức đã thực hiện tốt công tác nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao và nhân rộng các mô hình mới về giống cây trồng, vật nuôi, phương thức canh tác tiến bộ. Người dân đã ý thức được tầm quan trọng của khoa học - công nghệ, biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả của các sản phẩm.

- Trí thức ở lĩnh vực giáo dục đào tạo và y tế gia tăng cả số lượng và chất lượng đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực và chăm sóc sức khoẻ nhân dân, để lại dấu ấn đậm nét về vai trò của trí thức trong đời sống xã hội, bước đầu đặt nền móng căn bản cho sự phát triển giáo dục, y tế của địa phương.

- Đội ngũ trí thức là người đồng bào dân tộc thiểu số có nhiều đóng góp tích cực cho sự ổn định, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc 

thiểu số nói riêng và của tỉnh nói chung. Hầu hết trí thức là người đồng bào dân tộc thiểu số có phẩm chất chính trị tốt, nhiệt tình công tác, gắn bó với nhân dân; tích cực học tập nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, năng lực công tác; phát huy tốt vai trò của người trí thức tại đơn vị, địa phương và là hạt nhân tập hợp sức mạnh khối đoàn kết các dân tộc trong việc tổ chức thực hiện đưa đường lối chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống.

Tuy nhiên bên cạnh kết quả đạt được, còn tồn tại những hạn chế như: Một số cấp uỷ, chính quyền các cấp chưa quán triệt đầy đủ, sâu sắc những quan điểm và nội dung cơ bản nêu trong Nghị quyết và Chương trình hành động của Tỉnh uỷ, nên chưa kịp thời xây dựng chương trình hành động thiết thực, cụ thể và phù hợp với tình hình thực tế của địa phương; chưa xây dựng được các giải pháp đồng bộ để xây dựng, củng cố, phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ trí thức; chưa xác định được mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; từ đó, công tác tham mưu, lãnh đạo, chỉ đạo, khảo sát việc thực hiện Nghị quyết chưa được thường xuyên, sâu sát và kịp thời; chưa tạo nên sự phối hợp đồng bộ giữa các ban, ngành, đoàn thể; nhận thức về vai trò, vị trí của đội ngũ trí thức ở một số cấp uỷ, chính quyền, nhất là ở cơ sở tuy có chuyển biến nhưng chưa thật sự đầy đủ và sâu sắc. Một số cấp uỷ còn lúng túng trong việc đề ra kế hoạch hoặc chương trình hành động để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; nội dung lãnh đạo, chỉ đạo còn chung chung, chưa hướng vào giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra. Việc vận dụng quan điểm, tư tưởng của Đảng để triển khai các nhiệm vụ và giải quyết những vấn đề đặt ra trong đời sống liên quan tới đội ngũ trí thức chưa được một số ngành, lĩnh vực quan tâm đúng mức.

Trí thức có trình độ cao chủ yếu làm việc trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp, giáo dục, y tế (trên 85%) hoặc công tác quản lý, ít tham gia trực tiếp vào các nhiệm vụ khoa học; thiếu cán bộ đầu ngành, chuyên gia giỏi trong nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, xây dựng, kinh tế, môi trường...; đội ngũ trí thức chưa bảo đảm tính kế thừa và chuyển tiếp giữa các thế hệ; chưa ngang tầm với yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá; môi trường làm việc của trí thức còn một số bất cập, chưa phát huy năng lực sáng tạo trong các hoạt động; việc tập hợp và phát huy về tiềm năng của đội ngũ trí thức trong các cơ quan Trung ương đóng trên địa bàn để phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương đạt hiệu quả chưa cao.

Chưa có những giải pháp, cách làm năng động, thiết thực để tập hợp và phát huy khả năng của đội ngũ trí thức tham gia giải quyết những vấn đề có tính đột phá phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, công tác xã hội hoá các hoạt động khoa học và công nghệ còn nhiều lúng túng.

Đội ngũ trí thức của tỉnh phân bố không đồng đều giữa các ngành, thành phần kinh tế, giữa các địa phương trong tỉnh; phần lớn trí thức làm việc trong 

các cơ quan đơn vị hành chính, sự nghiệp thuộc Nhà nước quản lý, còn trong các cơ sở sản xuất - kinh doanh số lượng còn hạn chế; hầu hết các lĩnh vực kinh tế - xã hội của tỉnh thiếu cán bộ đầu ngành có trình độ và năng lực chuyên môn giỏi, thiếu khả năng tổ chức thực hiện các đề tài nghiên cứu, dự án phát triển có tính đột phá phục vụ các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Năng lực tư duy sáng tạo và khả năng nghiên cứu khoa học trên một số lĩnh vực nhất là lĩnh vực công nghệ thông tin, cải cách hành chính, đổi mới công nghệ, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất, xây dựng nông nghiệp, nông thôn còn hạn chế so với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; một số trí thức bản lĩnh chính trị chưa vững vàng, còn thụ động trước sự biến động của cuộc sống, hẫng hụt về kiến thức và năng lực thực tiễn, thiếu kiến thức sâu về nhiều lĩnh vực khoa học và công nghệ hiện đại, trình độ ngoại ngữ, khả năng nắm bắt thông tin trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế còn nhiều hạn chế.

Nguyên nhân hạn chế là do Lâm Đồng là một tỉnh miền núi, điều kiện địa lý, giao thông đi lại còn khó khăn, sự phát triển về kinh tế - xã hội còn chậm, trình độ dân trí so với mặt bàng chung cả nước còn ở mức thấp, vì vậy đã ảnh hưởng đến việc tập hợp và phát huy đội ngũ trí thức; môi trường hoạt động tuy có nhiều cải thiện, tuy nhiên vẫn chưa thể phát huy hết năng lực sáng tạo của trí thức. Một bộ phận trí thức còn chịu ảnh hưởng bởi các mặt hạn chế, mặt trái của cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế trong giai đoạn kinh tế đang chuyển đổi nên đã thiếu trách nhiệm đối với nhiệm vụ chung; sự quan tâm, chỉ đạo của cấp ủy và chính quyền các cấp đối với trí thức khoa học công nghệ vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu phát triển của sự nghiệp khoa học và công nghệ đối với công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông thôn; một số chính sách chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ cán bộ khoa học - công nghệ chưa đủ mạnh để thực sự thu hút đội ngũ trí thức có trình độ cao về địa phương làm việc; các chính sách của Đảng, Nhà nước và của địa phương chưa kích thích mạnh mẽ năng lực sáng tạo của đội ngũ trí thức; một số cấp uỷ Đảng, chính quyền và cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp chưa nhận thức đầy đủ vai trò, vị trí và sự cống hiến của đội ngũ trí thức vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; chưa thật sự tin tưởng, mạnh dạn giao việc, khuyến khích các tri thức trẻ làm việc, sáng tạo, nghiên cứu khoa học. Các chính sách về tiền lương, chế độ hỗ trợ đào tạo chậm được đổi mới, do đó, chưa có tác dụng khuyến khích sự nỗ lực của cán bộ, công chức, viên chức nói chung và trí thức nói riêng, nhất là các chuyên gia giỏi; đời sống của một số trí thức còn gặp nhiều khó khăn... Một bộ phận trí thức chưa thực sự tâm huyết với nghề, ít đầu tư thời gian cho việc học tập, nghiên cứu nên còn chậm tiếp thu, ứng dụng khoa học và công nghệ tiên tiến vào công tác chuyên môn; việc đầu tư cơ sở vật chất, tạo môi trường thuận lợi để trí thức phát huy trí tuệ, năng lực còn khó khăn. 

3. Giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh Lâm Đồng đến năm 2025

- Tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) và Chương trình hành động 66-CTr/TUcủa Tỉnh uỷ trong hệ thống chính trị. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác trí thức là nhiệm vụ quan trọng nhằm xây dựng, tập hợp và phát huy mọi khả năng đóng góp của đội ngũ trí thức cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế của địa phương; tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung và ban hành những chính sách phù hợp nhằm tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng, củng cố, phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ trí thức trên địa bàn tỉnh; đồng thời đẩy mạnh công tác xã hội hoá, huy động nhiều nguồn lực để đào tạo trí thức và hoạt động nghiên cứu khoa học và sáng tạo nghệ thuật; chú trọng xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức đồng đều ở các ngành, lĩnh vực; phát huy mạnh mẽ sự đóng góp của đội ngũ trí thức cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

- Rà soát, tổ chức thực hiện nghiêm túc các nội dung Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 18/4/2017 của Tỉnh ủy Lâm Đồng về đào tạo, phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2017 - 2020 và định hướng đến năm 2025; kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế cho phù hợp với tình hình thực tế; tạo hành lang pháp lý thuận lợi và xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương để khuyến khích, bảo đảm quyền lợi, trách nhiệm của trí thức khi tham gia tư vấn, phản biện và giám định các dự án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

- Nâng cao hiệu quả quản lý đối với đội ngũ trí thức; khuyến khích đội ngũ trí thức tự học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ ngoại ngữ, chuyên môn, nghiệp vụ, không ngừng phấn đấu hoàn thiện về mọi mặt. Tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức hội trí thức trong việc tập hợp, đoàn kết đội ngũ trí thức nghiên cứu khoa học và sáng tạo nghệ thuật.

- Tăng cường công tác tổ chức, sử dụng đúng năng lực chuyên môn, ngành nghề được đào tạo nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh đội ngũ trí thức của tỉnh; quan tâm hơn nữa đối với đội ngũ trí thức trẻ, nữ, người dân tộc thiểu số, nhất là trí thức có triển vọng để đào tạo, quy hoạch, bồi dưỡng tạo nguồn cán bộ quy hoạch kế cận cho tỉnh. Đẩy mạnh áp dụng các cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, ứng dụng kết quả khoa học và phát triển công nghệ; phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ; phát huy vai trò của quỹ khoa học và công nghệ trong nghiên cứu, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

-  Nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách đào tạo, bồi dưỡng, phát hiện tài năng trẻ trong nhà trường ở các cấp học; đặc biệt chú trọng thu hút đội ngũ sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc được đào tạo trong và ngoài nước về làm việc tại địa phương theo chuyên ngành đào tạo.

 

Tài liệu tham khảo

1. Ban Chấp hành Trung ương (2008): Số 27-NQ/TW về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

2. Tỉnh uỷ Lâm Đồng (2018): Số 304–BC/TU về tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 06/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

3. Uỷ ban Nhân dân tỉnh Lâm Đồng (2020): Số 1733/KH-UBND về thực hiện kết luận số 52–KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện nghị quyết Trung ương 7 khoá X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.